Friday, September 23, 2011

Anlangh SDA

From: Sia Kai Za Dal
To: Zomi SDA khempeuh

Thudik lo, zuau tampi kikhah khiakhia mai hi. Thuk kikna leh thukhennain Topa ahi
cih phawk ni. Kampaute thukhen hi (Matt 12:36_cf. Exo 23:1, 2). Thukham 8th palsatna hi aa, kidop huai, kisittel huai hi. Zuau propaganda te hong tellah ning:

I. MYUM leh MUC te kumpi zum ah:
Sia Sangpi (LKJames) lai

1. Sia Sangpi in “MYUM in zo in, kum 2004 maa a Biakinn, sanginn leh mission inn khempeuh MYUM te tungah ka ap kik ding uh hi ci-a, letmat kithusakna ah Sia Kai Za Dal in ka pia kik ding hi ka aap kik ding hi ci-in letmat kithuh in” ci-in zuau golpi, zuau lianpi, zuau sangpi tawh a lai a sim peuhmah tungahhong khem hi.
Johan 8:44 en in. Tua bang ka letmat thuhna om ngei nailo hi.


2. Pr Minlwin hong khiat pen Myanmar Union Mission min zat loh nading tawntung khaamna hi aa, Biakinn, sanginn etc te hong ap un cihna hilo hi. Hong ap ning cin khat vei beek min thuu lo hing. Ki thuu hi leh Ks. 5000,00000/- (5000lakhs) man in MUC college leh MUC KAS apdingin thukhen zum ah hong khia thak ding hiam? Monyua ah hong khiat hi aa, Kawlpi ah ki tuahto in Court Case No. 6,District Court office, Kalay hi.


3. “Sia Kham Khen Pau in pia kik nuam lo, ap kik nuam lo ahih manin letmat thuu
nuam lo in” ci-in Sia Sangpi’n agen pen Sia Kham Khen pen Sia Minlwin in khia lo
hi. Kei bek keiguak leu hong khia hi. Sia Kham Khen Pau kiang ah “hong ap in” ciin
khat vei beek thu khen zum in thupia ngei nai lo hi.


4. “Siangsawn Pawlpi” na cih pen a nung om hi aa, Conference ih cih pen Mission om ma aa, om zo hi. Kibat ding dah huai kei lua. Nang dah huai zaw teh. Inntuan hilo in khan cingta, picingta, amah leh ama ading zota ahih man in tau pa bangin luah uhhi.


5. Sia Sangpi-in AAA hawm thawh in, thu nei zolo kisa in ZAA hong phuat khit
nangawn in zong ko Conference mah hi ung a cihna document te ki file lai hi. Tu’n a
gah ki mumu ta hi. “Anlangh SDA te’n MUC bel muang zo non mahmah lo” a cih pen Anlangh SDA abup 100% dan in gen kha hi. Hi peuh mah lo hi. Pa Suan Khup makaihna tawh Anlangh SDA a tamzaw in beh leh phung tawh a ding ZAA a ultung sak zawk ciang, MUC ah om thei nonlo-in Mission ah ki lawn khia uh hi. MUC muan lohna sang in mimal elna, panmun deihna, min dawk nopna hang peuh hizaw hi.


II. Anlangh SDA C pan M ah:
Sia Kimpi (Tuan Suan Kim)

A. “Note” atna ah C leh M vai ah hoihsa, hoihsa lo cih hilo in “a khangto nuam bek
hi” a cih pen bangci khan to uh a nung ah en ni. “Thutangpeek” hizaw hi.Page 2 of 26


1. “Anlangh SDA pawlpi in C te paizia man salo paizia tawh kituak kei kipuah ni
ci-a a gen gen kum nih val khin ta hi.” Bang teng gen, koi teng manlo
cih lah pulak
lo hi. Working Policy bu amu ngei bek tam? C makai te hawm thawh in “pil zaw ung” a ci nuam hi zen sam aive.


2. “MUC makaite hong paito in Pawlpi ong phelkhap uh hi.” A phelkhap pen MUC makaite ngawh hi. MUC makaite paima in Church board ah “M ten hong san zawh leh kilehkik ding kithukim hi” cih pulaak hi. “Pawlpi khensatna a utlo Pa Thang Cin Lam makaihna” cih zong pulaak hi. Khen 2 phakhin cih pulaak gegu, MUC makaite’n Pawlpi ong phelkhap uh ci’n hong kheem ngam hi. May 7, 2011 leh May 14, 2011 in nakpi-in kisel uh hi. “Pawlpi khensatna a ut lo” a cih zong a thu khial hi. Pawlpi khensatna kici nailo in, Church board khensatna cialmasa hi pan bek hi. Tua hi’n a phel khap pen Pa Suan Khup, Sia Suan Tuan Kim hi zaw. “Thallam cilsiat” tuak hi.


Mission MYUM lam pan Kayin siate pawlkhat hong paipen tukpaak tawh dawn (Bang man mawk), hanla sak (Bang ci han hiam), zola sa ziahziah (dawn maw, nam maw), zothau lawn ziahziah (kumpi maw, gal man, sa man maw) uh hi. Siapite na nuam vetlo lai. Nero bangin dawnta ngial uh hi. Khemna, aisanna, bumna, kineihna, diklohna, a manlo teci panna, kitheihsak pong hiau aa mawk pauna, mi up nading mipil/ laisiam khat min zangin mi khemna, dik hi cih ngah nading aa mi dang mawh zonna, (mawh lah khiatna thuman a hilote) kiphatsakna, kiliatsakna, kihihsakna, mi simmawhna, mi neumuhna, a khua min peuh lo a simmawh lungsim neihkholhna, Lai Siangtho tawh hilo ngeina tawh ciinna leh upna etc… te khempeuh in ZUAU hi aa, HAITATNA LUKHU (Crown of
follies) hi. Tu lai minphatna tawh ci leng HAITAT DOKTA (Doctor of follies) peuh
ih khukkhak loh nang kidop siam ni. Khu kei ni. Nuntakna thu tawh kipawl
NUNTAKNA LUKHU (Crown of Life) khuk ding bek lunggulh hi.


3. “Upapa Upa kong tawpsak ci uh hi…… Upa pawlpi in hoih tak a atel pen leilung (tung) bup president te in zong a tawpsak theih loh ong sem uh ahih manin amau a kisang zo lo hi.” Sawlbawk lakah muhloh gulsat bangin ban ngawh kawikawi hi. US President Obama in Anlangh SDA upa pa a tawpsak thei hiam? UN Secretary Vankim Moon in Anlangh SDA upa pa a tawp sak thei hiam? Tawp sak theilo uh hi. Lianlua maw?
Hi peuhmah kei. Amaute leh tual Pawlpi upa, Anlangh SDA upa kizopna policy omlo uh hi. SDA Church Manual in genlo, theihpihlo hi. Tua ahih leh leitung bup SDA president, tawh e leh? A kibang hi. SDA Church Manual in “representative” kiukna
hi ci-in na genzaw a, GC president tawh tual pawlpi upate (viz. Anlangh SDA
upa) tawh kizopna, kipaaikaanna na gen lo hi.


Tua ahih leh Conference (MUC) leh tual Pawlpi upate kizopna a gen na leh? Conference president (leitung bup president pa hilo) in Pawlpi khempeuh (all churches) i elder pi upapi (Chief elder) hi. Pawlpi (tual) khempeuh tawh kizom in, Page 3 of 26

Pawlpi kikhopna, business meeting te, Church board te, pawlpi khatpeuh i sessions
kiteelnate ah a kisapna zui-in makaih hi. Pawlpi laibute, report bute etc… khempeuh
ah kizopna nei hi. SDA Church Manual, 2000 ed., p. 135. Gen mah hilo hia? Kimpi in “M ten hong sanzawh leh kilehkik ding” a cih mah bangin Anlangh buaina SDA Conference tual Pawlpi sungah Pa Suan Khup leh Sia Kimpi in kum 8 khitteh hong tawhkuan takteh Conference president leh makai dangte vaan ding tavuan om bangin itna leh deihsakna tawh 28.5.2011 Sabbath ni zing tung ciang nangawn in kitapkham loh dingin zol lai uh hi. Utlo uh hi. Conference ka suah ding un zong ko thu hi. Mission zong suak nung ci tuan kei-ung ci’n hong khem lai hi.


26.8.2011 in Lawibual ah ki-ap dingin na pai vevua leh MUC treasurer pa’n a cih leh
a lehla (avhvm) bek hi ung ci’n zuau phuak lai hi. Sia Thawng Mung in na sang thei
pah lo-in tungsiah dot dingin nagen hi. Ka pai masak lai-in Pa Suan Khup in, “Kei
Mission ut peuh hong kici-in, a mi theileng a taw sui dak nuam ing,” ci-in Biakinn
sung mipi mai leh Pasian mai ah hong gen hi ven! Tu’n muhtheih loh khe in sui aa, Conference Biakinn pan kilawnkhia in Mission Biakinn tuto hi cih ngaihsut huai sang. Pa Suan Khup leh apawlte Mission ah a nungtolh, anuakik pen sial (2) tawh amau leh amau kigawh, ki-ai, kipahtawi keei uh hi. Mission te hih hilo hi.


28.5.2011 Sabbath ni-in Pa Suan Khup pen Conference Elder ut nonlo ahih na zui in Divine Service khitteh Conference ut laiteng, ahih theih leh, a vekpi un khawl
ding kipulaak hi. Dotna leh dawnna, C leh M vai zong kikup kul ding. Pa Suan Khup
pen Conference a utlai, a panpih lai a elder a kitel hi-in, tun Mission ut ahihman leh, cing lo ban ah, khawl non lo ahih manin Conference ut lai members tengin Conference elder upa ding Pa Thang Cin Lam tel uh hi. MUC president in SDA Church Manual a bangin makaih bek hi. Niseh sak lo hi. Conference ut lai teng in Church board a thak in bawl hi. MUC president in Pa Suan Khup upa tawpsak lo hi. Conference upa in kitel kik non lo bek, Mission ut upa, Mission ki-ap upa hi lailai hi.



Tua hi’n Mission ah upa za mah in a miteng tawh taikik ta uh aa, MUC makaite tawpsak ci’n mawhzon mawkmawk pen balteh tungah tuisun bang lel hi. Lezang te, Sia Thang Hlim te, Sia Thawng Za Hau te kituiphum kiksak in Pa Suan Khupte kituiphum kiksak loh pen a bangci dan ai tam? Khialhna omsa lo uh aa, kituiphum saklo uh aihteh, ka gengen mah hong nung pian veve hi. Conference vai a a paih pawlpite tungah khial lua ung acih na uh evidence hi aa, Pa Thang Khan Dal (U.S.A) zat SDA Church Manual (?)tawh kibang lo aitam?



‘Profession of faith’ kici upna pulakna tawh mi (50) val sang uh hi. Church Manual ah p. 40 no. 4, “missing” kici omna kitheilo tawh sang uh hi. Sia Paulek tuiphumsa (47) a phumkik se pen ah “legalism” hizaw hin Sia Paulek matsa kha (47) te a tawi, a pom man a pawl i mat, amau mat hi ngeilo ding hi. Sunday tang siate phumte Church Manual p. 40 No. (1) ah na sang hi lo hiam? Pa Suan Khup ngah upa za pen pianpih za hilo-in a kitel za hi aa, upa zia leh tong tawh a om leh kum (1), kum (2) cih bang bek hi thei zelnapin, tua thu guikhunte Page 4 of 26 a palsat leh kitawpsak thei pah hi. Church Manual, p. 43-46 en in. A dang khat pawlpi mite’n tel kik ding hi pah lel hi.



4. “Anlangh buaisak Anlangh mite mi-in piang kei zaw leh hoih diven mawtaw” (Mawtaw hi zezen kei, mataw hizaw buang e). Ngaihsutna khialhna bulpi hi. Mi-in piang loh ding zah dong gen nading mun leh mual, khua leh tui tawh kiteh lo hi. Zeisu in Jerusalem, Zion a langpangte a buaisakte mi-in piang kei hen na cilo hi. Mihing Tapa a lehhekte mi in piang kei leh ama ading hoih zaw hi na ci bek hi (Matt 26:24). Mihing Bawlpa, Topa Zeisu Pasian a langpang, lehhek ding tangial pen mihing in piang kei leh ama a ding hoihzaw hi ci-in a Bawlpa, Piangsakpa in gen hi. Anlangh pen Pasian hilo, Bawlpa, Honpa hilo hi. Anlangh buaisak Anlangh mite miin piang kei zaw leh hoih di ven, “mawtaw” cih pen Pasian, a Piangsakpa demna hi. Mi leh mi kizia-et, kilangpan, ki lehhek, kilamlak khial, kipuuksak cihte pawl pen a puuksak pa ngawng ah an gawi suang khih in tuipi sungah kipai leh hoih zaw hi (nungta keileh) ci’h bek Topa’n na gen hi. (Luka 17:1, 2)


“Anlangh buaisak” cih sangin “Anlangh SDA Conference” kikhen sak buaisaki cileh manzaw ding hi. Anlangh bup hilo hi. Tua buaisakte lakah “lai-at Tuan Suan Kim” a zungpi khat hi. Tithe leh sumpite April, May, June teng upa Suan Khup tawh kipawl in hong puak lo uh hi. April kha Anlangh Appropration huhna Ks. 100,000/- (one lakh) Tedim pan na thoh khin khin zaw lai hi. Dik mah na sa lai hiam? Pasian in sittel ding hi. Upa pa zi-in naupangte Conference sangkah loding, van zuak loh ding buh gawi sak lo ding, Conference te laihilh tawh pilna kingah lo ding ci-in gengen aa, khenkham zungpi khat ii gah hi.


III. Anlanghnism:
Sua Gen Mung (Thang Gen Mung)

Anlanghnism sangin Anlanghism hileh English man zaw hi. Anlanghism cih dingin a mi lah kawk lo, a khua a mite pianzia lah gen lo hi. Ami hi leh Anlanghites maw Anlanghians maw khat hiding hi. Upna te, doctrine te, creed te, philosophy namte lah hilo hi cih theih nang omlo hi. Kiniamkhiatna in kiphatsakna sangin manpha zaw, thupha ngah zaw hi. Topa phatna pen maituam (mask) bulh aa, ih khua ei leh ei bek ki-ultung sak na sangin hoih zaw hi. Conference kawkna om zel ahih manin a theihhuai zaw deuh teng hongpulaak ning:


1. Sia Kim in C pen paizia manlo cin mawhsak in Gen Mung in mimal ki-elna hangin mu hi. Handbook of SDA Theology, Vol. 12, p. 18 ah Conference leh Mission pen tungsiah huhna ngah zui-in minam (ethnic) ahi zongin, pau (linguistic) ahi zongin gam mi (national) zui ahi zongin kiphuan hi ci-in hong lahkhiat nungsang mimal el kullo, tual khua kaih lungsim (ae&ma'opGJ0g') te neih kullo hi. Mi khempeuh kikim hang a, thupha ngahdan kibanglo hi cih phawk ni. Paizia manlo acih vial nong hong gen hen deih huai peuh mah hi.Page 5 of 26


2. Pr Thang Khan Dal leh Conference sutuah dah ni. Mimal hilo in, SDA Manual, Working Policy tungah kinga hizaw hang. MUC dinmun pen SDA Encyclopedia Commentary series, Vol. 10, p. 1324 ah SDA central organization tawh kizom lo pawlneu (small groups) te upna a kibatnak leh SDA hilo, SDA pawlpi kipawlna hilo hi ci’n kinial lo hi – acih te; Constitution of Genera Conference of Seventhday Adventists, article


IV. “membership” ah zong Union Conference, Union Mission khempeuh Division, G.C tawh kizom khinsate leh a zom nailote khempeuh, hoih tak a kiphuante GC kikhop ciang a kisang dingte khempeuh GC member hi ci’n Southern Asia Pacific Division Policy p. 2 ah kikoih hi. Conference, Mission te Division tawh kizomsa leh kizom nailo te khempeuh G.C khutnuai ah om hi ci-in Ibid, p. 493. “General Conference” article ah om bangin offshoot lah hilo, SDA organization taktak hi. Hihte pen Sia Mungno leh Sia Gen Mung te’n sim kha buang leh maw, thei teei lo maw. A theih nailoh hang uh hizaw ee. MUC pen MYUM te hazatna, picin lohna, netcip nopna hang hi bek hi. Sia Pau Za Khan in zong email tawh hi vai teltak in a gensa hi.


3. Church board khensatna pen G.C president in phel thei hi, phel theilo hi cih mun
khat beek ah at lo hi. G.C pen SDA kiukna ah a sang pen hi. Tual pawlpi zuihding in SDA Church Manual G.C ah voted tawh kithoh khia hi. Anlangh SDA Conference Elder pen zum pan kiseh lo in tual pawlpi Conference mite tel hi. 28.5.11 ni a a tel uh hi. Kitheihkheem-mawh-bawlna pen kinei kilkel lo hi. “Pawlpi a tawmzaw in a tamzaw kihawlkhia thei lo hi/ a tamzaw ten zong a tawmzawte hawlkhia thei lo hi” cih policy om ngeilo hi. A tamzawte amau leh amau a Mission ah ki-ap hin, na muh lopi a gen gen kha hi teh. A tamzaw, a tawmzaw cih hilo in discipline khalna 12 lakah khat a palsat nak leh tamzaw ta leh kipai thei hi cih SDA Church Manual na sim in. Mimal tung kingalo in Apostasy tungah kinga zaw hi.


4. Anlangh SDA te Biakinn dawikua suakta maileh kilawm hi nacih pen nang dawi te mu thei maw. “ki lawm hi” ci’n upmawh gen mah ve cin. Dawikua hileh Pasian min kiphatlo ding. Pasian gam a ding kivai hawm lo ding hilo hiam?


5. “MUC te letpi ahi G.C tawh kizom lo SDA tampi om hi a kici pong hel pen Kawlgam a om MUC te dan hilo in” Sengam, Arab gamte a thu-um mite genna hi cih zong i thei ding thupi. Theilo pipi-a thei kineih kha kei-in. Muslim gam a te, GC tawh kizom thei mah hi. MUC pen GC tawh kizom nuam mahmah, a kikal ah hong khak tan hi bek hi. Kizop theih hun Topa’n hong pia lel ding hi. Sen gam ah pen pawlpi kipawlna om lo in GC tawh kizopna gen lo hi. SDA Yearbook, 2005 p.2220. Ei Kumpi’n phal in Mission in hong haza hi bek hi. Muslim gam (2) – Iran, Afghanistan pen field/ section khat hi. SDA Yearbook, 2005, p. 80.


6. Anlangh te kikhenkham cici zenzen lo ding. SDA te kikhen khap ma in Anlangh ah R.C, Baptist (ZBCM, TBC) Thang Za Kam Pawl, Yahwei Church of God, Laipian etc…. in kikhen hilo hiam. Anlangh SDA kikhenkham hi bek veh aw…..


7. Mimal kawkkawk sangin ei leh ei kipuah pha zaw leng hoihzaw hi. Topa’n na mit sungah singluang la khia in hong ci kha ding hi. Page 6 of 26



8. Conference te mi khenkham ding hilo in, mi gawmtuah dingte hi – Upna, veeina, kipawlna, lametna kibangte kipumkhat ding hi bek aa, langpangte peuh, tuu lakkhiat ding bekbek sawmsawm, sumpi leh tithe te piakloh ding bekbek a sawmsawm te bang cih sawm nale? Tui leh sathau na gawm thei hia? Zeisu in kilemna khah ding a hong pai hing ci maw, namsau khah ding aa hong pai hing ci zawlo maw? A utlo te, zol zawh lohte amau leh amau ki paai khia hin, koici gawm ding na hiam? Mawhsak nading bek zong sangin kilem nading, kipumkhat nading veeina kibangte han thawn zaw in.


9. Sakollam ah kek in dengtam na cih teh tua kek pen ZAA maw,Pa Nang Suan Gin maw. Koici kitap a leh.


10. “Anlangh SDA te kikhenkham tatak leh a min sia ding NANG!!! USA a om pa mah na hi hi” na cih teh Sia Lian Kap Sang, ZAA phuanpa cipah hiteh maw!!


11.Divine and rule a cih pen Pasian leh ki-ukna hi aa, a theikhial hizaw. A cih nop
pen Divide and rule hi, khenkham in uk cihna hi. Minam tam, pau namtam, culture tampi omna gam khat khenna peuh, zailua khenna peuh aa zat hi bek aa, Anlangh SDA te kikhenna ah kizang thei lo hi.


12.Kikhenkham taleh ahoih lam zuih siam ding leh hong hanthawn in lungdam huai hi. Beh leh phung kikhen lo aa kipawl khat ding beh tuam tek hita leng kipawl khop ding utna, geelna, deihna in khialhna omlo hi.


13. “Pu Nang Suan, vai leuleu bel kei san dan ong gen ning. MUC in Sakollam ah amau thu tawh Church board ong bawl to in, pu Suan hawlkhiat ding vai hong tung hi. Pa Suan zongh ong kihel in thu ong gen hi.” “SDA Church Manual, Education Policy tawh kisai MUC sung a buainate tellahna” ci’n MUC President in Dec.


14, 2010 in a hawm khiat laibu p. 42-48 ah kigelh sinsen hi. Sakollam pawlpi pen MUC ah sisterhood in khat aa hong kihel hi-in, MUC khut nuai pawlpi khempeuh ah President in business meeting, Church services, Church board, session te ah makaih thei, “may preside ever” ci-in SDA Church Manual, 2000 ed., p. 139 ah na khung hi. Church record, report etc te en thei, sit thei hi. MUC in Sakollam ah MUC thu hikei leh kua thu hi mawk ding. Manual simpha hen.


Pa Nang Suan Gin in “thangbawi911@yahoo.com” a email hong khahna kiphisianna, a tung a laibu p. 31 – 49 dong na en un. ZAA vai hong gen hi. Na semteng zong ciah sak mah hi. ZAA gen thute, MUC akona thute kipulaak hi. MUC tawh kipawl nuam lo uh hi. MUC pen GC tawh ki zom lo hi. Lampial hi. Muan huai lo hi. MUC ah aut lo mah hi cih ama kam tawh hong pulaak ngeu hi. “Ama thu gen sa tawh kizui-in hawlkhia buang kei ni. Et cik bek in hoih (koih) ni ka ci hi. Sia Kai dal in ong khem na hi. I gelsa bang in sem to suak ni ci veve mawk hi.” Hiah, ama thu genna tawh ki zui-in hawlkhiat ding hi mah hi. Conference a utlo bek hi lo in hong langpang, pawlpi kim ah pai sak in Mission ah zolsak lai hi ven.



Meeting ma in Pa Gin in ama inn maiah “Mission te hawlkhiat lah lau keng, Conference te hawlkhiat lah lau keng, ka ek them” cin MUC makaite mai ah ong magen hi liang hi. Pa Gin in ZAA thu, ama thu hong genna te ah sia Kai Dal in, “ong khem na hi” ci het lo hi. “I gen bang in semto suak Page 7 of 26 ni,” zong ci vet lo hi. Manual om bang in sepkhiat ding hi Sia KaiDal in ci hi. Pa (Gin)Suan in comitte te kiang ah, “No thu hi. Na sep nop bang in zom un” ci zaw hi. Pa Paukap in en cik ding gen aa, Sia Gen Mung in “Kei khialh na hi, Kei action hong lazaw un,” ci-in a sungpa pumgup hi. “Nang bang action la ding” a kicih teh “MUC pan aa nalai hawm te uh ko sia te tawh kikum in pawlpi mai ah sim loh ding in leek zaw in sim kei ing.” cita ngial hi. Lamdang na sempa hi mah ei. A khasum san na tung cihtak na sa hiam? Pa Gin in bel, “Na gelsa om bang in sem un” hong ci hi zaw hi. “Gel sa om lo hi. Kikupding hi” cin ki dawng
hi. Mawhna mu keileh sia Gen Mung leh Pa Paukap in “et cik” ngen lo ding hi. “et cik”
nam hi lohi.



IV. SDA/MUC min vai

“It (SDA) does not apply to those (mostly in small groups) who observe the seventh
day and held to the nearness of the Advent but who differ on other doctrines, and hence are not part of the denomination. On the other hand, it is not denied to
those of like faith who are separated by circumstances from organization at connection with the whole body of SDA’s”. SDA Encyclopedia, Commentary series vol.10, Washington D.C: Review and Heald Pub. Asso., 1976” Seventh-day Adventist.”(A) Hih a tunga (A)na ah, G.C Constitution ah MUC pen ki sang nai lo member hihna ki lang hi. Matpongtin card na neih nai loh hang innkuan sazian ah member, gammi (citizen) na hi hi. Suahna tawh gammi aki hih bangin tuiphumna tawh SDA kihi hi.


Tua ban, tual pawlpi kigawm in Local(tual) conference tuapan gawmto in Union conference kici hi. SDA church Manual 26, cf. SSD working Policy 1999, p.44) Tua hin SDA yearbook ah om leh om lo pen criterion khensatna man a zat ding hi peuh mah lo
hi.Hai khengval in “Lawki te’n ih pawlpi min SDA deih,” Mission peuh SDA pawlpi min sa salai in Mission ah nungtolh pen SDA pawlpi sungah aci ci lai, SDA teaching tawh a
kigamla pharsise lungsim nei mi te’n tel huai hi. No. III na ah, upna a ki bat nak leh SDA buppi tawh kizom ta kei leh SDA hi lo, SDA pawlpi i khenkhat hi lo hi cin kiniallo hi cin G.C pan a kithoh thu laigil pen mi khat peuh, “Siapite” peuh nial mawkmawk theih hi lo hi. ZUAU hi lo hi. A thei lo pi, a thei nailo pipi aa SDA sa lo te ZUAU gen hi zaw hi.



SDA Encyclopedia 1976 pen SDA mipil, 1100 val at hi-in, kipawna, sepzia, thu khunpi (work, belief, organization, methods, and philosophies – p. xiii) na ci lai ahih man in Pr. G.C Gulfan peuh, Sia Gin Sian Mung, Sia Gen Mung etc. ten mawk nial theih hi lo hi. G.C tawh ki zop nang MUC in zong tithe nangawn Mizo Conference ah kipia ngei napin, workable channel, a kizang thei lampi hilo ahihman leh Chiantagyi pan Pa Nang te langpanna tawh kikhelphot hi. MYUM in lah tu ciang dong hong dal niloh hi. Sia Kam
Khan Mung in G.C ah 2010 in laikhak aa, tua kum in assistant to President in President pa za sak in Southern Asia Pacific Division ah na forward ing cin lai
hong thuk kik pah hi.


“Tate it nu leh pa te’n a tate uh hawlkhia lo in inn ah thu hilh in sat hi” Ta neilo te’n zong ta te it na thu hilh thei mah hi. Tate itlo nu leh pa om lo hi. Ta din mun, it ding din mun aa a om lo tate a tawpna ah hawl khia ding mah hi. Topa in mi khempeuh it hi. Ama thumang lo te thukhen hi Hawl khia bek lo in that hi. Ta kihilh zo lo te Kawl ten ta pan paaikhia ta ngial hi lo hiam? Tate it man in, thu mang lo te an ngawlh, hawlkhia pak hi. Page 8 of 26 Hawlkhia lo a, inn ah thu hilh ciang zong om mah hi. Ih inn nuam sa keng, ut keng muang keng, inn dang pai ning, teng ning inn hal ning hong ci ci leh e.


A sumte lah apa ap ngei kei leh cancer bangin hong ne ding hilo hiam? “SDA Manuel in tua bang te hawlkhiat theih ding in na koih lo hi” Sia Gen Mung in mai kah pih (2) te kiang ah upna (28) lam pial lah hi lo aa, ki“hawlkhia” thei ding maw ci mah hi. Ki tel gen pah hi. SDA Manual ah mu kha lo hi ven maw. Omlo cih mawk mawk in tun zong zuauphuak lai lai hi. SDA Church Manual in pp. 184,185 ah khalna (12) na gual aa, No. 1-4 dong upna thu guikhun palsatna hi; No. 5 pen innkuan sung ngong tatna vai hi; No. 6 pen nasep sil bawlna ah khemna vai hi; No. 7,8,9, kipawlna (i.e MUC) tung kilawm
lo gamtatna, kikhenkham sakna (divisive or disloyal movement or organization) citak lo kipawlna leh hoih tak, mantak a kitelte nial denna vai; No. 10,11,12 kham theih vai hi.


Tua hi’n Pa Gin in No. 7,8,9 palsat hi, kisik nuam lo hi Sia Gen Mung in tu’n muta hen. Conference leu leu pen SDA i goal, hih ding sepding hi aa, hih No.7,8,9 in kawk kha lo hi. Tun zong Anlangh te bang “profession of faith” tawh la kik ziau hi lo
hiam? Sia Gen Mung zong hih te tawh Sakollam pawlpi’n action lak theih, paih thei hi cih thei ta hen. “SDA khantoh nading a dal tan te a ci zaw hi” SDA Manual munkhat beek ah ki mu lo hi, A muh leh hong gelh pah leh maw. Hiah khaalna (12) ah kihel lo hi. Ki pumkhatna anialte, a langpang te pawlpi sung dinmun ah kikoih lo hi. p. 46 ah na ci zaw hi. “Na Pa Suan in SDA khattohna (khan toh) ding a dal tanna bang om hiam?” SDA khantoh nading hi zah ta a dal, ban ah a gah tu’n ki mu khin ta. SDA khanto nang a sep bang hi zaw hiam? ZAA in lah bang phattuamna pia? “MUC pan bel manual dang a neih uh leh MUC pan hawlkhia hi-in tu ni ciang dong SDA pan ki hawl khia lo hi” MUC in leitung bup SDA pawlpi zat G.C thoh khiat SDA Church Manual, 2000 ed. zang hi. Sia Gen Mung in SDA church Manual aa om lo thu phuak tawm in sungpa gupna in nei zen hi. Sakollam SDA min list pan kihawlkhia khin lua hi.


MUC pan kihawlkhia hi acih nading in MUC pen tualpawlpi min hi lo banah MUC ah member/worker hi lo hi. “Sakollam pawlpite Pa Nang Suan hawl khat(khiat) ding thu kim teng khut lam cih vote tuni ciang kila nai lo hi.” Tua Sabbath ni-in Sia Gen Mung kikhawmlo ahi teh mu kha lo hi. Hih zuau gen leuleu hi. Sia Kham Khen in sim ngiat in, a tam zawlua tawh kikip sak hi. Sia Paulek in zong tua khit hong pulaak pah hi. Pa Gin zi-in bang ci bangin a khut lam teng antang ip khat ta hawm hi ci’n email ah “katate aw” cin khah hiam? Antang haikhat nangawn kihawm khia lo hi. Tun Anlangh ah ipkhat ta kihawm hi email lo zel. Pasian in hong mu, hong thei hi lo hiam? “Sia Kaidal in SDA yearbook ong sim in (a part of SDA) in kiom thei hi cih zongh kong gen nuam hi. Tua yearbook a kigelh pen siapi te ong genna ah SDA gen thadah Chirstian lim lim a ki phal loh na gamte’ a gen nuam hi zaw hi” “The Constitution of the General Conference of Seventh-day Adventists. ( A part of SDA) in ki om ‘thei’cih bek hi lo in ki om hi cih hi zaw.


Article IV - MEMBERSHIP: The membership of General Conference shall consist of:
Page 9 of 26

a. All union conferences and union missions that have been or shall be properly organized and accepted by vote of the General Conference in session.

b. All conferences and missions and unions of church directly attached to the General Conference, and all conferences and missions and unions of churches directly attached to a division, that have been or shall be properly organized.” Reference No. (1) 2005 yearbook p. 9; (2) SSD Constitution, Bylaws and Working Policies, 1999, p. 2. (B)


V. “General Conference”
The central governing organization of the SDA church, composed of such union conference and union missions (either in organized division sections or without
divisional affliation) as have been or shall be properly organized together with such
local conferences and properly organized local missions as are not included in any
division, union conference or union mission or such local organization directly
attached to divisions as have been or shall be properly organized and accepted by
vote of the General Conference in session.” (SDA Ency. Com. Vol 10 p. 493). (C)
“Tua yearbook a kigelh pen sia pi te ong gen naah SDA gen thadah Christian lim lim a ki phal oh na gamte a gen nuam hi zaw hi” Zuauphuah nang leh MUC langdo nang in Yearbook akigelh GC Constitution (tajccH Oya') pen “Siapite ong gen” cin mawhsut huai
lo hi. Siapite kua hiam? Siapi, sianeu tung kinga lo in Church Manual, policy tung ah kinga zaw in a laimai tawh gen zaw in. Koi mah ah kimu lo ding lah phuak kei leng hoih zaw tham hi.


SDA zong Christian mah hi lo hiam? “SDA gen thadah Christian zong a kiphallohna gamte” a cihteh SDA pen Christian limlim lakah a palo dan hi sak hi. “Tua laigual pen ei MUC in matlap in zang thei lo ding hi hang. Pawlpi mite khemna hi lel ngel hi” acihteh amangaihsutna pen SDA thuguikhun sa hi. Ki nial kulloding in English thei te
ading in atungah honglak khin ing. Theilo napi thei kisa, thei kineih in pau eueu pen gin ngaih in lauhuai lua hi. Matt 12:36; Eccl. 12:13, 14 leh mite puksakna hi.


Rom 14:13 cf. 1 Cor 8:9 Leitungbup ah SDA pawlpi kipawlna pen Yearbook ah om leh om loh in kikhensat lo in “upna kibat tawh” “like faith” tawh na khensat zaw hi. (Ref. A
en in) MUC in Division leh GC ah puak lo in amin kihel lo hi “… has been submitted by these organizations and institutions through their respective divisions…” kipawlna leh institute te’n amau division tek ah a apte bek kisuaksak hi. SDA kipawlna akicite bek (only organization of SDA) Yearbook ah kisuaksak hi ci lo hi.


Reference (B) ah “shall be properly organized and accepted by vote of the General
Conference in session” General Conference vote tawh kikhoppi ciangin mantak a kiphuan
ding leh akisang ding Union Conferencete khempeuh kihel ding hi acih na ah “ngeina lam man” behlap, guantawm theih hi lo hi. Sia Mungno comment point (6) te lakpan No. 4,5,6 pen GC saansa Union Conferencete dinmun hi aa, MUC pen GC in sang khin kici ngei peuhmah lo ahih man kap kha lo hi. No. (3) ah Division tawh MUC kigawm hi ci-in lai Page 10 of 26 kihawm ngei lo ahihman Division in lah GC khawmpi 2005, 2000 ah agenda lut ding in kikam kek lo hi. Article ah GC kikhopciang “in session” ci bek aa, in next session GC kikhop kik, mai GC kikhop ciang ci peuh mah lo hi. No. (2) ah MUC pen Division /GC phalna, lamlahna tawh kiphut hi ki-ci ngei kilkel lo hi. Hih sia
Mungno gen pen ah “have been” “hikhinzote” dinmunte pulak hi aa, “shall be properly organized and accepted by vote of GC in session” “Ding” “Shall” acih pen theihtel kul hi.


No. (1) na ah zong MUC pen “Union leh Division te lung kimpihna leh phalna” tawh kiphuan hi kici ngei lo hi. Hihte pen “have been” te din mun vive hi. “Shall be” pen theih tel ding hi zaw hi.


Union Conference, Local Conference cihtepen local Church tual pawlpi kigawmna pan kilam toto cin Church Manual 26 ah definition na koih hi. GC, SDA phualpi, tawh kizop loh hang atung a Church Manual definition leh SDA Encyclopedia, Vol 10, 1324 a SDA pawlpi kipawlna “a part of Seventh-day Adventist Church/organization” hi kei cin
kinial lo hi acih nungsang mimal hita leh, pawlpi hita leh kinial thei lo hi. SDA Kinship International te (homo sexual) nangawn Conference dan constituent nei lo ahih hang Pawlpi makaite’n SDA minzatna thu trademark palsat hi ci-in a khiat pen California, Los Angeles thukhenzum ah kizo sak in zangh uh hi.



Reference (C) ah Division tawh kizom lo Union Conferences “without divisional affiliation” kiphuante zong GC ukna sungah kihel hi na ci hi. Dinmun tuamtuam tawh SDA buppi tawh kipawlna pan a kikhenkhia hang “Separated by circumstances from organization at connection with the whole body of SDA’s” cih in zong MUC dinmun
hong lak khia aa, “shall be” “hiding” lak ah kihel ahihman in GC member (shallbe
properly organized and accepted) khat hi. GC in properly organize ciang kipawlna min, ahuam gam, anasemte etc te GC tawh kikipsakna zui-in kisanna om thei pan ding hi. A hun kigen thei lo hi. Mailam hun “shall be” hi. Tua hi kei leh GC/Division phuat ahih leh GC saan ding pen, leitung na khut tawh na bet ciang akipelh thei loh zahkhat aa, article ah guan sese kul lo hi. GC/Division phuat lote GC in amaan in phuan ding, sang ding aa kihelte a ci hi zaw.



Beh kipawlna ah min kihel lo in mundang khat ah na om khak zenzen hang in beh mah in a ki sangding behpa ahih lam kinial thei lo hi. GC san nai loh, Church constituent
formation tawh kiphuan, Church representative ki ukna tawh kiuk, SDA philosophy, belief, work, organization asang, azangh leh Local Church in SDA buppi huam hi cih athei, azang MUC hi. Tual pawlpi pen Pawlpi bup SDA i seh khat hilo hi, tual kampau
in pawlpi a kicih bang hi pah hi. Pawlpi buppi in hih khenkhat sung ah om hi.


A kimu thei tual pawlpi ‘ekklesia’ pen pawlpi bup hi aa, ahun leh a mun zui aa genna hi. “Local congregation is not regarded as merely a part or a component of the whole church, but as the church in its local expression. The whole is in the part, the local visible ‘akklesia’ is the whole church expressed locally in a particular time and space.” “Nor is the church universal the sum total of all local congregations.
The church is one andindivisible, a unity expressed in the way the word ‘eleklesia’ in NT. Handbook of SDA Theology, pp. 542, 560. Leitung bup pawlpi pen tual pawlpi khempeuh kigawmna hi lo hi.



Pawlpi in khat hin a kikhen thei lo, pumkhat hihna LAI SIANGTHO thak in ‘ekklesia’ cih kammal tawh hun leh mun khat ah honglak hi. Min zong buaipih huai lo hi. Hau Khan
Page 11 of 26 Mang, Van Lal Liana, cin a kiphuakte min sittel ding leh, MUC min
sittel ding dinmun hong kipia lo hi. Ta min pen “Union Conference” akiphuah leh zong
thukhen thei kei niteh. “Tua ahihman in MUC pen leitung SDA te’ kici thei lo ding hi. Tua ahihman in SDA ut te mission ah a pai kik ding mah hi ci in ka sang hi” ci-in Sia Gen Mung in a atna tawh kisai in SDA Encyclopedia in GC ah mat pong tin nei nai lo member khat ahih nungsang mi khat leklek peuh nial thei hi lo hi; Pr. Minlwin peuh, Sia Mung peuh nial thei hi lo hi. Tua SDA thu nial te SDA hi lo zaw hi. Christian limlim phallo na gamte ah conference, mission cih pawlte kipawlna om thei vet lo ding hi pah aa, tua te hih GC constitution gen tawh kibulh thei ngiat lo hi. Tua bang kiphal lohna gamte koite hiam? China(Sen) ah pawlpi 858; pawlpi mi 319,972 ( 2005
Yearbook, p. 222) ah om aa, Conference leh Mission om lo ahihman in GC constitution leh Yearbook a GC membership cih pen Christian limlim akiphal lohna gamte agen akawk hi ngei lo hi.


IV. Anlagh SDA Conference pawlpi leh MUC te:

Mungno Gualnam (Gin Sian Mung)
“A zenzen in SDA Yearbook sungah a om loh pipi SDA Conference peuh a kici i hih leh zuau a phuak den keei hi ding I hih manin thumaan muh nading iin“kaanna” nong bawl ding hong ngen ingh Zo ngeina bang a kinaupuak tawh “kaanna” bawl ding Pr. Paulek atona hi nong zen hi. Sia Mungno in zogeina tawh kaanna a bawl masa ding hi zaw.
SDA tual pawlpite kigawm in Michigan Conference of Seventh-day Adventists cin
Oct 5,6, 1961 in Conference masa pen hi. Illinois and Wisconsin Conference pen Sept 27, 1862 in kiphuan hi. SDA Encyclopedia, pp 880, 619, GC om nai lo in GC phalna cih bang om lo hipah hi. GC om khit ciang in Conference hong kiiphuan ziahziah hi. Mrs White in Conference thak tampi phuat ding hi cin GC ah gen hi.


Asia ah amasapen Conference in Central Southern Luzon Conference hi in, pawlpi 8, 752 member hi 67% tual sung tithe support tawh hi. Ibid p 1115. 1917 in Japan Conference
kiphuan (p 701) Sia Mungno sepna California Conference(a kikhenma) pen Feb. 1873 in
pawlpi 7, 238 member tawh kiphuan hi. Mizo conference pen 1993; Khasi Jaintia Conference, 1996; North Tamil Conf. 1995 cih bang dan in kiphuan hi. Myanmar Union
Conference 2004 in kiphuan hi GC ah a kisangsa Conference leh a kisang nai lo Conference in kikhen hi. GC in a san nai lo conference pepeuh in Sia Mungno zasak
phot ding ci thu om lo hi. A kisang nailo te SDA yearbook ah zong gelh veve ding, gelh hamtang cih thu zong om tuan lo hi. Tua ahih man in a tung a Manglai No. I, II, III etc en leng MUC pen SDA conference tatak , GC in Conference min tawh a sannai loh GC ii member khat ahihna sunnitang bang in kilangh hi. Hih thu a thei nai lo te in MUC pen SDA Conference hi kei a kici laiteng ZUAU phuak den hi zaw uh hi Sum tawh “kaan” le zong kua mah in pe se lo ding ahih man in thuman a lak hi zaw ing.



Sia Saw Glad too, Sia Thang Hlim, Sia Nang Za Tuang, Sia Hau Go Thang, Sm Nian Ngaih Man te minzong SDA yearbook sungah a om loh hang in SDA sia ahih na bei lo hi. Mung, Gin(4) in SDA yearbook kimu bel om teei sam ven. Sen gam ah Siate, pastor te e leh. SDA yearbook ah na mu hiam? Amaute SDA sia , pastor hi lo maw. Yearbook pen Page 12 of 26 thukhen sia hi peuhmah lo hi. Pastor Paulek a ki cih leh Sia Mungno hazat ding om lo hi. Ama kiang ah nget masak kullo hi. A ma thukimpih zong kul lo hi; te leklek luak hi. Kawlgam ah akua SDA pastor min nei dang in ama effort khat tawh kha 70
val phum ngei hiam? Pasian tha lo ngal kua ngawh thei ding na hiam?



13.3.1962 in Director General of Inspection in upna a sukha ciaptehna pawlpi min peuhmah Trade mark in matpong ten thei lo ding hi cin acted law 18(F) guang in direction 13) koih ahihman in Yearbook tawh thu khen thei lo hi. Anlangh SDA te kikhenkhap pen Sia Gen Mung leh Sia Kimpi in mi ngawh in Sia Mungno in Kha Siangtho min vawh hi. Anawkik aa ciah pen lungdam pawi cihsak liang hi. I pumkhat lai-in Kha Siangtho neilo in hong seh aa, ih kipumkhatna hong dahpih mahmah hi.



MYUM a Kayin siate hong pai aa vedio i zaih, galhang bang a tukpaak i piak, zothau i
lot aa, zo la tawh i pahtawinate, leitung kipahtawinate azakteh sia Memory Tun in Yangon vanleng kuan ah nadawn aa man video a zaihsang thupi suah zaw ahihman-in sia Mungno in “lungdam kipaak in hong kihel nuam mahmah ing” acipah lian hi. “Conference te’n hong dawn loh uh” acih te khawng i ngaihsut teh leitung vai bel iplah mah mah sang. Sia Mungno in UMM ah sumkem leh Education alet lai-in zong Anlangh phalo, bangmah sepsak zong neilo pipi hong veidan a gen pen kineih vai lua sang. A sum kem za MYUM in hong kia sak in, Mandalay ah Church Pastor in MYUM nasem kimlai i mipihte huai nuam, it ahih sangin sum leh paai deihzaw in USA tung hilo ahiam. Tua lai in MYUM te maan salo napi tu-in lah amau tawh kithuah ding, za kikim cih dan in hong at saan keei mawk ee ci-in Anlangh SDA lak pan kigen hi.


“Saul kumpipa banga akhialhlam uh theipipimah a kisikkik thei lo, akisikik nuam lo, backgear aneilo mite “pasal taktak” asa leitungmi” tawm mah mah ding hi. Tampi hi lo ding hi. Tam asakha lote lakah sia Mungno kihel thei-in lungdam huai hi. Saul pen “pasal tak tak” na ci se lo-hi. “Back gear” neilo mihing khat beek om lo hi. Mihing khat in a ut leh a ut loh, a duh leh aduh loh, sep nop leh sep nop loh cihte pen front gear leh back gear hi pah hi. Khensatna pen gear thu na hi pah aa, gamtatna in tua gear a ki thu bang bang {mai (front) ahih keh nung (back)} in kimukhia sak hi. ‘Back gear’ neilo acite tu bang in Mission lut khin aa, zum selna peuh in Mission lah hilo, Conference lah hilo, SDA hing ci pong hi. Tu nangawn in “Kai Dal khemsa in om laimaw?” ci-in mawk awt awt in, amah pau leng, mukbang tung sak seh sah zen hi.



Kikhoppi lai-in 1 Chro. 19:13 thu bulphuh in kinei hi. “Be of good courage, and let
us play the man for our people, and for the cities of our God” RVS) “Hang in, i mite’ ading leh i Pasian khuapite adingin pasal tat in” (Tiddim chin Ref. Edition).
“Hanna hoih nei in ih mite ading leh ih Pasian khuapite adingin pasal taktak in
semni” (My own) A lai Siangtho ah Joab mangpa in Abishai kiangah agen thu hi.


A mai uah Syriante, anunguah Ammorites hin, hihte gel do gawp, zo gawp ding aa pasal kampau, pasal taktak in ta ni acihi. Ih mite leh ih khuapite adingin pasal taktak hini-Backgear thu nuamlo kisa pawlpi dang khat pana SDA hong suak sia khat bangin
“Conference pen sihpih ngam keng, hin pih ngam bek ing” civial nong napin tu’n hinpih ngamlo in khawlta hi. Bang phattuam hiam leh? Conference lo in sihding bek sam lai hi. Page 13 of 26 MUC in back gear thu lo-in front gear thu aa, Biakinn\sanginn lam khin zo hi. (1) Thalmual (2) Zampi (3) Valpabung (4) Ayethaya (5) Nanphalon (6)
Myothit (7) Lanmadaw (8) Talek (9) Lezang (10) Tuikhing zang Tu laitak akilam san, akizo dektak pen Anlangh Biakinn hin, Tonzang Biakinn pen aki top top san lai tak hi. Front gear! Maipai gear! Saul pen “pasal khat” (numei hi lo) “a man” naci ziau hi. Pasian teel hi.


Numei vai cih nang zong om lo hi. Israel mite teel hi lo hi. (1 Samuel 9:1, 2, 17; 10:1,) David zong Pasian teel mah hin, “Pasal taktak” ci tuan lo hi. “Pasal khat” “a
man” na ci veve hi. (1 Samuel 13:14; Acts 13:22; I Sam. 16:7, 12, 13) Sia Mungno comment bangin “Saul kumpipa khialna akhialh lam thei pipi a akisikkik theilo, a kisikkik nuamlo, backgear aneih loh” hang hi peuh mah lo hi.


Sia Mungno deihkaih comment leh mikawk nang comment bang hi lo in Saul khialhnapi pen kisikkikna akulma, akisapma aa, Pasian thupiak palsatna masa pen hi aa, kisikkikna pen anihna hi pan hi. Tua in Adam leh Eve banga thuman lohna (disobedience) hi. Samuel in Saul (Bejamin mi) kiangah, “Gilgalah na pai khol in. Haltum/Kang biakpiakna leh kilemna biakpiakna pia dingin hong pai ning. Bang hih ding cih na kiangah hong pai a, kong lah mateng ni sagih (7) na ngak in,” (I Sam 10:8) ci-in vaikhak hi napi Saul in paulap (5) nei-in Samuel hihding Pasian thupiak palsat in nabawl hi. Samuel in “haitat teh Pasian thupiak zuilo na hihmanin (kisik kik lo na hih manin cilo hi)
nagam uk za kizom nawnlo ding hi” ci pah hi. (I Sam 13:8-14; 15:16) Saul in Gilgal ah Philistineste tawh kido ding a pai masak in Samuel in a khialhna agen ciang Saul i pulaakna saanna leh kisikkikna dawk lo hi. (I Sam 13:8) Saul in Gilgal ah Amalek kumpi Agag leh ganthaute sit in kang biakpiakna apiak khitteh Samuel tawh kimu kik in Pasian thupiak a palsatna pulaak hi. Mawhmai ding zong ngen hi. Samuel in a zuih kik ding thum hi. Ngah lo hi i Sam 15:24-26 Saul kisikkik dan man lo hi. Theih lohna sangin thei gegu aa Pasian thupiak palsatna in haitatna hi zaw hi. Tua theih lohna sangin thei kineih na in haitatna suk zaw khat hi. Ki sikkik na kullo pipi aa, kisikkik ing cih zong haitatna mah hi.


Kisik kikna kullona mun ah kisikkik ding sawlna in haitatna mah hi. SDA te conference gengen pen thuummi atam zaw in ii deih man in “thuman hi” cih theih hi lo hi. 1861 in conference masa pen kiphuan aa, 1863 om GC kici General Concerence kiphuan hi. Division Conference, Union Conference leh local conference om zih ziah hi. Conference ahi zo nailo peuhmah mission, section, region, station, field, territory cih bangin ki gen aa, conference suah ding pen SDA goal hi. Front gear tawh a delh ding hi.


Mission dinmun asangpen Union Mission ciang bek hi. Conference pen tual pawlpi te kigawm aa, amah leh amah ding zo pawlpi ki-ukna sang pen hi. 1917 in Japan Conference, 1916 Luzon Conference, cihbangin kiphuan hi. Conference phuatdan masa pen hi. Anihna ah, Mission pan zong conference hi to ding pen geel ding, a hun seh ding ci’n policy kikoih hi. Ih Division lui ah, Mizo Conference (1982) Khasijaintia Conference (1996) North Tamil Conference (1995) Gujarat conference (1994) hi to diam diam hi. Hihte pen minam zui, pau zui-in kiphuan hi ci-in Handbook of SDA Theology, vol. 12, p.18 ah gen hi. Tua ahih leh SDA te ading in Conference pen tawm leh tam hang in gen Page 14 of 26 baan nang om lo in thuman khat hong hi phot hi. Pawl tuam sat hi lo hi. Ta upa hin inn luah din mun hi. Mrs. White in Conference thak te phuat ding hi ci-in GCB. Apirl 5, 1901, pp 69, 70 in na gen aa, mun tuamtuam a Conference te kiangah GC in thupiakding hi thei pah lo ahih man in Union Conference phuat ding kisam mah mah ci-in Ms. Pp. 26, Apirl 3 (1903) ah na at hi.



Conference, Mission Union of Churches te GC, Division tawh kizomkhinsate, kizom nailote khempeuh, hoih taka a kiphuan aa GC kikhop cianga akisang dingte khempeuh GC member, pawl hi. SDA Encyclopedia, vol. 10, 1976. p. 493; SSD working Policy, 1999 p.2. MYUM te khakna hang aa GC tawh kizop ding ahi thei nai lo pen leh MYUM te
disband t eta zavuan lo, man lo hi. Tu-in zong “Profession of Faith” ki ci upna pulaak na tawh sang ziau uh hi. Pawlpi kibang i hihna teci hi. SDA Encyclopedia
vol. 10. P. 1325 “Seventh day Adventist Church” upna kibang ahih leh GC tawh kizoploh
hangin SDA, ahih kei leh SDA pawlpi kipawlna kizoploh hangin SDA, hih keileh, SDA
pawlpi kipawlna hilo hi cin pawlneu \ small group te ki nial lo hi cih hong lak hi. Tua hi-in procedure nangawn khial lo hi. MYUM bek hi lampi khakkhak.



Saul kumpite, David te in Pasian thupiak palsat uh aa, kisikkik ding lo ngal thu dang
om lo hi. Ih conference vai pen “Hih ken” cih Pasian thupiak omlo ci a i palsat na zong om lo pah hi. Kamsang nu’n athak phuat ding gen zaw lai ban ah Pawlpi’n zong a deih pen kiukna hi aa, thu mangte ki hi zaw hi. Veeina nei SDA tak tak i cihte ki hi hi. Israel mi 12 te lakah 10 in Egypt ciahkik ding acih pen uh Kha Siangtho makaih na
mah in seh kha ken. (Num. 13, 14) San tuipi in a dal tak teh Egypt te khut nuai mah ah om ni amau na sep hoih aci teng “pasal tatak” hi na ci na leh. (Exodus 14:11-13) Moses, Joshua, Caleb te kimawhsak, kikoko taleh amai nawt teiteite; anawkik lote, anungtolh lote, sum leh paai tawh apuk lote, mi haza lote, leitung vaang leh min deih
masa lote, Pasian thu masak leh ki apna neite thuman cihtak teeltalte “Pasal taktak” hi zaw hi Egypt gam a i ngasa nekte, tangmaite, dawnpawlte, lo uihte phawk lua hang ci’n a makaipa amawh sakte pasal tatak hi zaw deuh ci ding maw (Num 11:3). Egypt ciah kik ni.



Makai teel ni ci a, ciah kik ding avaihawmte 1 Thes 14:41 athak in phawk ni. Mission pen Egypt zah in sia hi cih na hi lo hi. Pawlpi policy hi aa, Mission pen Egypt ah Israelte amauleh amau ki-uk theih loh bang in tung siahte guat bang bang tawh ki-ukna hi. Mihon pi’n Canaan paiding agen Joshua leh Caleb suang tawh den ding in gen lai
(14:10) Anlangh ah zong 25.6.’11 ni zan 1:20 in sungtum (4) tawh ka lupna inntung
sikkang hong kideng ta ngial sam.


Canaan paina ah makai Moses leh Aron anial, alangpang Korah, Dothan, Abiramte dan kipia, lei in valh (ch. 16:3,30) Pawlpi goalpi Conference akhak, adal, alangpangte koici tam. Conference pen Mission langpanna hilo in goal a sep ding hi aa; akisem lo khat sepna pen Korahte bangin khial lo hi. Pianpih siampi om nawn lo hi. Tan (10) atut teh tan (9) langpanna hi lo hi. Israelte Zin mun a tun ciang tui om lo; Hor
mual a tun leuleu ciang zong an leh tui omlo tuate paulap in makaite mawhsiat uh hi. Pasian in amau tel nading lak hi. (Ch. 20:1, 9; 21:4-8) Lampi thei kinei, policy thei kineih pong a, thei lo pipi a makai te mawh sak in nungtolh te ki dawp huai hi.
Page 15 of 26 “Pum khat i suak theihnate hangin vantung Topa Pasian, vantung mite leh



SDA pawlpi mite khempeuh lungdam in kipaak ciat uh hi”. acih teh Mungno kisang koih lua sang. Topa Pasian, vantung mite kipaak zia muthei pen aup huai diam? Avek khempeuhte tung pan amu tawh kibang hi. Omnipresence nei kisa ai tam. “Note hangin SDA pawlpi ait takpi khempeuhte in i Topa Pasian leh a it vantung mite tawh ka
lungdam khawm uh hi.” tawh ki sai-in Mungno Gualnam leh Topa Pasian, vantung mite lungdam khawm uh acih mawk mawk, amaute, kithuah, kimu, kiho uh hiam? Lai Siang tho siksan neilo pi-in khemna hi. Lai Siangtho sungah “pasal taktak” cih theih ding in Joseph (Zawhtah) Moses, Elisha, Paul leh Daniel bang hi. Mrs. White in hih (5)te agen khitteh leitung kisappi pen in mi hi.



Sum leh paai, inn leh lo, pilna sang, siam na sang, tha leh ngal, hatna, huaisiamna,
gensiamna leh mut siamna, thugen siamna nei mite pasal tatak na ci masa lo hi. (White, Education, p. 51) The greatest want of the world is the want of men-men who will not be bought or sold, men who in their in most souls are true and honest, men who do not fear to call sin by its right name, men whose conscience is as true to duty as the needle to the pole, men who will stand for the right though the heavens fall. P. 57 Leitung i kisapna lian pen in mite pasal tak tak kisapna hi, sum tawh
kilei loding ahih keh kizuak lo ding mite, lungsim tawng dong ah thu man leh thu
tang mite, mawhna pen ama min lian tawh lau lo tak a agen setset mite, phim leh khau
bang aa lungsim uah tavuan cihtak mite, vanpi a kia zong in thuman thudik ading ding mite kisapna hi.



Noah tembaw, Pawlpi, SDA yearbook:

Sia Nginkok
“Pawlpi sungah na om nading thu tawh kisai in, Noah’ tembaw sungah omna thuthuk pawlkhat enphani” cihtawh kisai telkhialhna in ngim loh, deihloh lampialnang hilhna (false doctrine) suak mawk hi.

I. NOAH TEMBAW

1. “Ngaihsun ve, a tembaw in kongvang khat bek na neipah mawk a, khua zing in, lumlua in uih mahmah ding hi” Kong vang sawm Pasian in a nei sakzong in khak cip ding aa tua pan khuavak lut nang, khua lum loh na ding hi lo hi. Khua zing lo lua kisa in khuavak ngah nang akhum ah 18” tawh geel sak hi “The light was admitted at the top and the different a pertments were so arranged that all were lighted” (PP 95)


2. “Inn dei tuamtuam te om lo a, hon teen uh hi” Pasian in dawl thum tawh a gel sak
hi a, ganhing te leh an (leh tui) khol in inndei tuam tuamte om lua hi. “different
apartments…… were lighted” A khan tuamtuam te …………. khuavak ngah sak hi” cihna ah kitel siang hi.

3. “Kha thum” valdeuh a cihpen kha (5) hi zaw. Gen 8:2 Page 16 of 26

4. “Zun leh eak”, “ganhingte ngim”, “ganhing tuamtuamte mul, eak, zun, leh a ngim tuamtuam te in bang zah in uih ding hiam?” LAI SIANGTHO leh spirit of prophecy, commentaryte in hih thu gen lo uh hi A tua ci uih mah tam e? Tembaw lampa Noah, a desai suai pen Pasian hi. “God was the designer, Noah was the master builder” PP.92 Dawl thum, cubic tuazah ci a thupia pen a siangtho pen a hihteh tuate pen mihing gelna hi lo hi. Pasian in paubaang lo zaw ding hi. An leh tui a koih bang in (God directed every part) zun leh eak/ek ading patauh huai lo hi.
Conjecture hi. Pasian hawmthawh bawl kha kei leng hoih zaw in teh.


5. "Noah tembaw in pawlpi lim ahihi.” LAI SIANGTHO thak hi ta leh, Spirit of Prophecy hita leh, Bible Scholarte hi ta leh “Liim” ci ngei lo hi. Cih theih loh nang thu tampi om hi. “Ahizong in gupkhiatna ngahna hi ka cih na hilo hi” cin kiphelh zel
napi in Noah tembaw sung aate siatna pan gupkhiatna ngah lo om lo” acih nungsang
“Pawlpi lim” hi thei lo hi. Hih pen invalid, imaginative, conjectural theology hi.


6. “Tembaw in amuan huai penpen mun hi” La in “Ih buukna suangpi, huihpi nuncing aa kidalna” ci hi. “I buukna Tembaw huihpi nunciang aa kidalna” a cih loh bang in huih nei /uk pa leh Tembaw nei, abawlsakpa muanhuai pen pen pa hi. “Tuipi nak pi in kihual mah ta se leh” tembaw sungah kihual hi lo kimlai, “tembaw sung pan Noah te in pusuak khia lo in, om teitai uh hi” ut lopipi a om teitai bang, pusuak thei napi pusuak khia lo bang in gen pong hi. Tembaw kong Topa’n khak hi (Gen.7:16) Mihing hon thei kongpi hi lo in, Pasian vantung mi in hong thei bek hi. Kum 100 ciang a thuakzo sing tawh a bawl hi ta leh Pasian lo in huih gilo dan pan tua tembaw in dal zo lo hi. (Yet the ark could not of itself have withstood the storm which was to come upon the earth PP 95) “God a lone” Pasian bek in tua tuigilo pan hon khia thei hi (PP 95) A bawl sak khit teh nai (watch) bang dan koih hi lo in kemsuak cing suak hi cih kithei tel hi.


7. “A hun a cin ciang in lei hong keu in, lei keu tungah kinga in hong pusuak pan
uh hi” Amau thu tawh lei keu tung a hih man aa pusuak hi lo in Pasian thupiak ciang
bekin pusuak pan phing hi (Gen. 8:15) A kong pen Noah hon theih hi lo pah phot in
Pasian in direct control hi zaw hi.


8. “Midangdang te in tembaw lamhna a huh sam uh hangin, atawp dong sem zolo, nop ci sa lo, thupi ngaihsut khol lo in, nusia sia uh hi” Noah in tetcipan na, thu hilhna, tuiciin tun ding gen leh lamkawm kawm thuah hi. A kipatcil in mun tuamtuam pan mi honpi (Multitude from every direction) in lampih hi. Tua khit mi tampi (many) in warning sang thei lai in lampih lai hi. “Nop ci sa lo” ahih man hi lo in mawhna kisikkik loh(no repentance), Uplohna(unbelief) pan hi zaw hi (PP 95) A ko hang pen, azahpih hat pen leh a nial ngam pen te suak uh hi Pasian pen a siang zaw, kitel zaw ngaih sut thei nang cin milin ultungsak; guahzu ngeilo pi tuicin tung ngei lo ding , pianpih(nature) thu kikhel zo lo ding cih bang in nial, mawhsak in lang pang uh hi zaw (PP 95, 96).


Hih bang akote lettamate leh sia Paulek koici teh thei ding na? Sia Paulek in pawlpi gensia lo,ko lo hi. Doctrine te zahpih lo hi. SDA leh doctrinete Topa Pasian a hi, LAI SIANGTHO pan hi cih tawi sang zaw hi. Tulai tak mission a om SDA honkhat zong sia Paulek thuhilhna pan kiconvertte hi zaw ven, a Page 17 of 26 ma personal kicin lohna simloh, pawlpi vai ah na kawkna, na mawhsak nate Tembaw, pawlpi tungtang tawh nagentehna (imaginative conclusion, theological conjecture, extreme view on visible church) man theilo, kisang thei lo hi LAI SIANGTHO text tawh kisai lo, kibulh thei lo (Out of context) te hi.


9. “Tembawpi in nopsakna muh nading mun hilo” cizel; a tungdeuh ah lah “Pawlpi
in lungnopna i muh nading mun hi thuak teitai “Noahte in pusuakkhia lo in om
teitai hi”, acih tawh kileh bulh hi. Anuai lam ah “lungnopna hong pia hi” cizeel
telmun om lo in “Lim” hihna om lo hi. Tembaw lamna in Noah i thumanhna (obedience) dikna (righteousness). Upna (faith) alakkhia hi aa, abeh aphung apawlpi, tuu huang in gupna pia lo ahihna kitel muh hi.


10. Pasian pawlpi pen Pasian lo ngal anei tuamdang om lo hi. Sia Mungno, Sia Ngikok,
Sia Paulek te neihsa hi lo hi. Tua pawlpi sungah nasemte hi bek uh hi. Pawlpi tungtawn in Pasian nasemte hi uh aa, manager anei mihaupa leh a cial mite a met
ngah zah sittel na ah pawlsung om leh om loh hi lo in acih tak leh a citak lo tawh thu khen hi zaw (Luke 16:1-13); Jesu gentehna a talent pungsak ding genna ah zong
kipawlna leh pawlpi tawh thukhen masa lo in amaumah sepna tawh hi zaw. (Matt
25:14-30) Pawlpi pen gupna thu tangko nang, sepkhiat nang etc hi zaw hi.

II. PAWLPI LEH GUPNA

1. “Pawlpi tawh kizop loh hangin Zeisu nei peuh leng, Zeisu umpeuh leng, upna thu
guipi 28 te sang peuh leng gupna kingah ding hi i ci kha ding hi……. Tembaw sungah lut nuam lo uh hi. Amau thuthu sa in hong om uh a gupna ni hong tun ciang in ki nusia hi.”

2. Tua pa tawh nakizop nadingin tua pa in a pawlpi tuu huang hong koih suk hi… Kong
vang pan in tuu huang ah lut lo na hih man in guta buluhte na suak hi(John 10:8)”
Tembaw in pawlpi lim hi ci in genteh banah tua sungah a lut lo peuhmah gupna in
nusia uhhi acihteh pawlpi tembaw sungah a lut khempeuh gupna, suahtakna ngah hi
a cihna pen “pawlpi upa na hih hangin gupna ngah na hi kei” ci zel in telmunmel om
lo hi. Pawlpi sungah lut peuhmah gupna ngah guarantee om loh ziapulaak bilbel zel
hi.


Smyurna pawlpi tungah,” Na haksatnate leh na zawnna (ahihhang na hau hi) ka thei hi. A maute’n Judah mi hing cina pi-in Judah mi a hi lomite hong zahkomite pen Satan i mite, biakinn (synagogue of Satan) ahi uh hi” (Mang 2:9) na ci a, Philadelphia pawlpi tungah zong na ci lai hi. (Mang 3:9) Tembaw /Pawlpi/ tuu huang sung om kisa-in a om na hilo mite cih nopna hi. Gupna ngah hi lo cih kitel hi. Pawlpi tawh kizop lo/ lutlote gupna om lo hi cih No 1 ah ki mu hi. Pa tawh ki zopna ding tuuhuang No. 2 ah ci hi. Pawlpi din mun, mimal dinmun gupna vai in tel siang kul hi. John 3:16 Jesu um khempeuhte; Heb 4:16 Pasian tokhom ah direct in i lut a thu i ngen, Gal 6:7,8 na vawh bang at ding etc. citeah pawlpi tawh kizopna masakding na gen lo hi.


“Tua Jesu in pawlpipen ka “pumpi” hi ci hi (1 Kor 12:27,Eph 4:12) a cih pen zong “note in Khrist pumpi na hi uh hi, adiakdiak in Page 18 of 26 memba, pawlpi mite na ci zaw hi. Khrist cih hi lo; St. Pawlu cih hi zaw (1 Kor 12:27) ah Khrist pen pawlpi lutang hi aa, thu um mite pawlpi a ding pumpi amengte hi-in Khrist pumpi hi uh hi (Efe 5:30) na ci hi. Kipumkhatna, kipawlna thupi zia hong lak hi. Khat guak ki cing thei sam lo aa, mitampi tawh kicing zaw, muibun zaw, gualzo zaw ahih man in kipawlna limla pawlpi kipawlna conference thupi to hi.


“Pa” tawh kizop nang tuuhuang tawh kizom masak kul hi lo hi; gupna ngah nading in Tembaw pawlpi sung ki lut hi lo hi. Pa tawh kizop masak man in tembaw tuuhuang sungah aompah na hi zaw hi. Gupna a san khitteh pawlpi sung a lut san hi zaw hi. Jesu ngiat in (John 3:3) ah pawlpi masak lo in, lungtang pianthakna masak ngeu hi. Pawlpi lian pawlkhat in Pawlpi thugui khunte, sacramento te zuihna in gupna pia hi a cihuh teh pawlpi zuan masak hi pawlpi ultung sak in Sabbath laih thei uh hi. Tu’n zong sia Nginkok i Logic pen Pawlpi lut lo in ngah lo cih hi aa, Tembaw/pawlpi lut ta leh ngah lo om (“Upa na hi zongin”) ci zel kawikawi.


Atom in, Topa sang a kituiphumsa te kipawlna hi zaw. SDA Church Manual, 2000
ed.p.29:2. Tembaw in honkhia lo hi. Pasian in Tembaw zang in hon khia hi bek aa,
tembaw pen hotkhiat nang a kizang sawn na(Instrument) hi bek hi. Tuuhuang in
tuute hon khia lo hi. Tuute cing lo hi. Ih Topa in honkhia, cing hi. Pawlpi i cihpen thu ummite kipawl, kipumkhatna hi. A k convert khintebek (tuiphum) lutna hi. Church Manual, 2000ed, p.29. Tua hi leh pawlpi masa zaw lo in thu um mi masa zaw hi cih kilangh hi. (Ibid., p.26) Pawlpi sung lut hang, min khum hang hi masa lo hi. Tua banahpawlpi sungah mihoih leh mi hoihlo (taang leh tahum) a om lam pen Sia Nginkok a gen nungsang Tembawpi tawh kigenteh thei kei maw. “Pasian hehpihna neihman hi” acih teh Pawlpi i din mun bang ciang cih hong lak zel hi zaw lo maw! Lai Siangtho in pawlpi pen zaitak in a kimu thei pawlpi leh a kimu thei lo pawlpi nam nih om lam hong gen hi. “The invisible church composed of all God’s people through out the whold. It includes the believers within the visible church, any many, who, though they donot belong to a church organization, have followed all the light Christ has given them (John 1:9)” SDA Believe… p.142.


“A kimu thei lo pawlpi ah leitung bup Pasian mite kigawm khawm uh hi. A ki mu thei pawlpi sung a thu um mite ki hel in, pawlpi khat pepeuh ah lutlo in Khrist piak
khuavak khempeuh a zuisa mite ki hel hi. (1 John 1:9) Lungsim takpi leh thumanna tawh Pasian a biate(John 4:23) a lungsim sungah a khuavak muh bang a gamtate(Rom 2:14) zong ki hel hi. Kha tawh kisai biakna ahih man in mi hing kuama peuh in Pasian pawlpi ah om, om lo cih cian tak in gen siang thei lo hi. SDA Believe… p 142. Tua hi’n ka lawm sia Nginkok in Sia Paulek tung ah

(1).“Noah lettama a hihna bek kilang a, tembaw sungah lutin suahtakna angah na thu ka mu kei hi”

(2).“Leenggui khat na hi a, ahizong in a kungpi tawh na ki zom kei hi tua man in a si
leenggui na hi hi.

(3) Kongvang pan in tuu huang sungah lut lo na hih manin, guta buluhte na suak hi(John 10:8)”

(4)“Kha Siangtho piak hi lo hi cih Yearbook in hong tellah hi.” “Tua hang mah in Pawlpi na nusia kei hi” ci-a agen koikoi nate ah Page 19 of 26 evidence om lo hi. Noah lettamate tembaw sungah lut lo ahih manin amah leh amah kikhem hi. Zuau lianpi mah hi. Jesu in kongvang, lampi lenggui hi cihpen sia Nginkok in zaigen, deihgen lua in pawlpi in kongvang, lampi, lenggui hi cih dong suahto hi. Jesu’n tuabang na ci lo hi. A cikzaw in SDA pawlpi-in, “Kongpi, lampi, lenggui hi ci’nkivawh thei lo hi. A cik zaw kan in Myanmar Union Mission in kongpi, lampi, lenggui hi cin ki vawh thei lo hi. Tuuhuang sa aa, a vawhkha ki om lai hi. Sia Paulek i lampi, kong, leengguipi leh tuucing pa in Jesu hi kei Sia Ginkok in acihtheih nading om vet lo hi. Mihing kuamah in Pasian pawlpi ah a om leh a om loh khen sinsen thei lo (cannot calculate precisely) a cih pen telsiam ngel kul hi.


Myanmar Union Mision pen Tembawpi leh Topa Jesu bang a tuat kha hi cih dawk hi, Mission pen Lampi leh Kongpi a tuat in a sung a om lote lampi tawn lo cih leh a
sung om napi kongvang pan lut lo ci kawikawi in gutabuluh peuh a sakha hi. Jesu
kammal nialna, langpanna, siatutna hi zaw hi. Mate 23 et huai hi. Sia Nginkok in
“gupna in Pasian hehpihna hang bek tawh” cina pi’n Pawlpi/tembaw gupna pia
(Salvation by Church) suaksak zel hi.


SDA pawlpi pen ‘cult’ a kicih theih nadingin hih bang doctrine phuah tawm ding hilo hi. Khat in a kimu thei pawlpi pen ultungsak, khat in a kimu thei lo pawlpi pen mah uang lak ahih na in kheng val 2 (two extremes) cin Handbook of SDA Theology, Comentary series. Vol 12.p.545 ah lak hi. A lai ah din mun lak ding ahih zia (“the biblical solution to the problem lies between these two extremes”) hong lak hi. Ibid. “Pawlpi sungah om bek tawh suah takna kingah hi” cihpen kheng val upna hi aa, man lo hi. Pawlpi pen telnop ding in gentehna (metaphor) tawh LAI SIANGTHO in hong hilh hi. (1) Pumpi (2) mo (3) Biakinn (4) Pasian mite (5) kulhpi (6) lenggah huan (7) galkapte (8) gamhau (9) thuman i khuampi, (10) innkuan (11) zion/vantung Jerusalem cih bang in hong lak pen thu um mite a kimu thei pawlpi tawh Jesu kizopdan hong lak hi.



Tual pawlpi pen Pawlpi bup SDA i seh khat hilo hi, tual kampau in pawlpi a kicih bang hi pah hi. Pawlpi buppi in hih khenkhat sung ah om hi. A kimu thei tual pawlpi ‘ekklesia’ pen pawlpi bup hi aa, ahun leh a mun zui aa genna hi. “Local congregation is not regarded as merely a part or a component of the whole church, but as the church in its local expression. The whole is in the part, the local visible ‘akklesia’ is the whole church expressed locally in a particular time and space.”
“Nor is the church universal the sum total of all local congregations. The
church is one and indivisible, a unity expressed in the way the word ‘eleklesia’ in
NT. Handbook of SDA Theology, pp. 542, 560.


Leitung bup pawlpi pen tual pawlpi khempeuh kigawmna hi lo hi. Pawlpi in khat hin a kikhen thei lo, pumkhat hihna LAI SIANGTHO thak in ‘ekklesia’ cih kammal tawh hun leh mun khat ah honglak hi. Tual pawlpi khat nangawn pawlpi picing hi aa; kizoppih a neih kei leh zong “bul nei lo” ki mawk cih thei lo hi. Leitung bup pawlpi lah tual pawlpi
teng kigawmna hi tuan lo hi. SDA ki lamdan (constitution) ah cileng USA bekah SDA buppi om hi. Conference/Mission, Union Coference/ Union Mission, Division, GC cihte pen SDA Page 20 of 26 pawlpi ii khenkhat vek hi.


Church Manual,

2000 ed, p26; SDA Ency. Com.Vol.10, pp 346, 907 Tualpawlpi pan GC dong SDA pawlpi hi pan a hihman USA bek ah om hi. Constitution lo in, ‘ekklesia’ pawlpi tawh ci leng, tual pawlpi ah SDA buppi om hi. Pawlpi nasep teng:

(1) Biakpiakna le han thotna

(2) kiompih,kithuah pihna

(3) Tuiphum leh nekkhawmna gelsak , leh bawlsakna

(4) Leitungbup gospel tangko innungzui suah sakna

(5) mi cimawhte huhna

(6) Pasian min thansak nading cin LAISIANGTHO mun tampi ah gen hi. Gupna hawm khia, pia khia ahih kei leh a lutpeuh mah gupna amahkhan lo guarantee lo hi .
III. SDA MIMAL LEH MIHONSDA Church Manual zui a, kituiphum khempeuh SDA hi. Kituiphumna ahConference leh Mission, Ellen G. White min cih bang ki guang lo hi. Cult kihi lo hi.Christian dik hi.


Seventh-day(Sabbath) tang in Jesu pai kik ding um aa, teci a pan hang in doctrine dangte a up kei leh, a ki lam dan leh SDA kipawlna ah khen khat member (a part of SDA
denomination) hi lo hi. A hihang upna kibang a dinmun a tuamtuam hang in SDA
kipawlna phualpi tawh a ki zom lo pawlpi kipawlnate (Small groups) te SDA/SDA pawlpi
hilo (not apart of denomination) ci-in kinial lo hi. SDA Encyclopedia, Commentary Series Vol. 10 1976, p 1324. “Seventh-day Advetist Church” article thu um mimal hi ta leh, tualpawlpite hi ta leh kipawlna MUC hita leh SDA hi aa, GC tawh a kizom nai lo, kisang nai lo GC member hi cih nial theih hi lo hi. Ibid, pp 493,496 te en lai lai in. “General Conference”, “Article III membership” leh SSD Constitution, Bylaws, and working policies. Silang, Cavite, Philippine, 1999 p.2 leh SDA yearbook 2005
Hager town, MD: R&H Publication, 2005, p. 9 (hih pen English in Sia Gen Mung ading
gelhna ah om zo hi).



Tua hi in MUC pen SDA pawlpi te kipawlna aman adik khat hi (a part of SDA denomination) hi. Sia Nginkok in SDA Encyclopedia Vol. 10, p. 1324 ah mu keng a cih pen column nihna, paragraph nihna, laigual 16-35 dongah kiguang sitset hi.Kua te SDA hiam? Who are Seventh-day Adventists? Cih dotna tel dawnna ah Saturday ni pen Sabbath ni-in tang aa, Jesu nih vei hong pai kik baih ding a lamen Christiante hi ci’n kitomkaih thei hi. A kicing zaw in, khatpeuh in a gen theih in ah Seventhday-Adventistte pen Evangelical Christiante tawh kisai Conservative protestant te hi
a, amaute upna in LAI SIANGTHO sung ah kiphut in, Jesu tung laigil la in, singlamteh
tungah hong sihna (atoning death) vantung Biakinn ah a nasepna leh a mite gum ding hong pai baih ding cih a um Christiante hi. Handbook of SDA Theology. Com. Series. Vol 12, R&H Pub, 2000 p.1. Tua hin Union Mission, GC tawh kizomte bek tawh khensat kha ken.


Conference, Mission, Union (Conference/Mission) pen SDA bup huam lo in SDA i khenkhat (a part of SDA, a section of SDA) bek, a unit of SDA organization hi. Myanmar Union Mission of Seventh-day Adventists i cihciangin SDA i Myanmar Union Mission cihna hi a, Myanmar Union Conference of Seventh-day Adventists i cihcingin SDA i Page 21 of 26
Myanmar Union Conference cihna hi. SDA bup huam kha lo in anaipen in tual pawlpi bek
in huam kha ahihman Elder, Treasurer, Secretary, Deacon etc kitel in ‘Church’ ‘pawlpi’ pen local church tual pawlpite cin kibulh hi. A tung aa kipawlna te ah
kibulh thei lo hi.


Conference ahi nai lo peuh mah, section, mission, region, territory, station, field cih bang a gam zui in kiphuan hi. SDA Church Manual, 2000 ed. xxii. GC pen SDA constituent (kilam dan) ah dawl (4) na, ki-ukna ah dawl/ level (4) na hi, kipawlna i a zai pen khenkhat (the larget unit of organization) hi in a sang pen kipawlna a
sang pen thu nei kipawlna (the highest authority under God among SDA) hi. SDA CM,
2000 ed; p 1 cih pen MUC in nial lo hi. Pomlua hi. GC nial nading pen Pasian thu tawh
kituak lo cih leh mimal sungtawng ngaihsutna rights (unless they can be conflict with theword of God and the rights of individual conscience) cihte gel bek ahihi.


SDA Elder’s Handbook, Silver’s Spring MD: Miniterial Association GC 1994, p.21
MUC vai GC in bangmah instruction, direction nei nai lo hi. Conference pen direct a
hih keileh Mission/section pan kiphuan hi a tungsiah pan huhna ngah leh ngah lo zui in min kivawh hi in gammi minam, kampau zui-in kipia hi cin hong lak hi. MUC zong hih thute ngaih sun leng din mun buai nang om lo hi. SDA Theology, p.18. MUC pen SDA kipawlna “small group” lak ah om, GC san nail oh member (innkuan sungah zong NRC neinai lo hi ta leh inkuanpih member) hi. GC in a deih lo homosexual, lesbian, gays, bisexual, transgender kici a numei-pasal ut, pasal numei ut, Pasal leh apasal,
numei leh numei om khawmna sex laih te kipawlna “SDA Kinship” kici organization na om
hi. 1981 gam (62) pan member 1,500 om hi. Organization pen US ah (9) nei-in US pua ah
gam (8) nei uh hi. 1980 lai in Neal Wilson in administrator- pawlpi ukmakaite’n muh
lohding in thupia napin pawlpi makai pawlkhat in na mu veve zel hi. 2000,2006, 2008 te in meeting, worshop nei uh a, 2005 kum in DVD, Open heart, Open Hand cih
thoh uh hi.


SDA in homosexual hua in, discipline khaalna pia uh aa 1987 in District Court, Los Ageles, California SDA makai te’n thukhenmang zumpi ah khia uh hi. “Seventh-day Adventist”min zang trademark (van ciapteh na matpong tin) palsat hi cin khia uh hi. Pawlpi headquarters ah tuate’n sandah piah demonstration lak uh hi. USA kumpi thukhen zum in SDA Kinship te zo sak hi. (SDA Kinship International ttp//:www.sdakinship.org/) MUC pen pawlpi i khen khat, SDA nasep sem kimlai pen mission makaino makaite’n MUC akhiat leh hih a tung a Sadom leh Gomorah te SDA minzat thute sai kak in, sittel in, ngaihsun in.


1962 Director General of Inspection in kumpi upadi hong thoh khiat direction (13) pen kawlgam mite rights, leh biakna lam suahtakna hi. GC trademark policy kawlgam ah thu nei theilo zaw hi. Chinese Union Mission ah pawl 925, pawlpi mi 328,857 om aa Conference/Mission om lo ahihman in tualpawlpi ukna bek om hi. Myanmar Union Mission pen tuuhuang, lengguipi, kong, lampi in bulh lecin, nasemteng zong Jesu pen kong leh
lampi hihna pai, nolh na hih man in gutabuluhte zuau makaite na suak sak ta hi.
Page 22 of 26


IV. SDA YEARBOOK: KHASIANGTHO PIAK MITE CIAPTEHNA

1.“Pawlpi sung a nasemte ut bang bang ahih ziazua lohnading zuau makai a om loh ading in kua teng tungah khut ngakna, ordination kipia hiam cih ciapteh hong nei in tua bu
pen year Book kici hi” Year Book hi lo in Yearbook, 1996, ahih kei leh, YEARBOOK 2005 hi zaw hi. Kammal khat hi zaw. “Pawlpi sunga nasemte ut bang bang ahih ziazua loh
nading, zuau makai a om loh nading in Yearbook kithoh hi lo banah, makai zia, kiteel zia, nasepzia etc te lak peuh mah lo in “World statistics” kici leitung bup sazian bek lak khia hi. “Nasemte ut bangbang ahihzia zua lohnading zuau makai (upmawh thugen makai min zong kihel) a om loh na ding” a ki bawl pen “Constitution, Bylaws, and Working policy of General Conference of Seventh-day Adventists” cih laibu, Gospel “nasemte ading ut bangbang” aom theih loh nading “Seventhday Adventist Minister’s Handbook cih laibu, tual pawlpi ading alianpen policy bu “Seventh-day AdventistChurch Manual” laibu-ut bangbang amakai elder, deacon etc khan ziauziau lo nading, tual pawlsung elderte nasepzia paizia tel zawk nading Seventh-day Adventist Elder’s Handbook; Sang lamleh Education ading “Education Policy Manual” leh SDA Bible Comentary, Commentary Series laibu te leh Spirit of Prophecy bu Mrs. White a te hi bek hi.


Yearbook in Fundamental beliefs bek gen masa a tua in tangkona leh thupi ahihman hin ‘discipline’ khalna vai om vet lo hi. Hih in sepzia lak vet lo hi. “Yearbook zatzia a thei nai lo hi zaw ding in kong um hi” ci a sia Paulek tungah a kap pen a thei lo pipi mah a thei akisak khakna atal tung ka lawm Nginkok kha kik hi. “Zuau makai aomloh nading in kua teng tungah khut ngakna, ordination kipia hiam cih ciapteh hong nei in tua bu pen Year Book ki ci hi” cih tawh kisai in Yearbook in zuau makai hi leh hi lo ciapteh hi leh “Official Employees’ censorship” “nasemte zumpan sittelna” cih dan tawh tittle om ding hi.


Zuau makai min leh address te zong agen kul hi. Zuau leh tak tel nading in kumpi, pawlpite Companyte, Sangte etc in identity card kipia hi. SDA workerte card bang hi. Conference/Mission/ field officer te’n min thu/sign sak ding, date at ding session sim renew ding, kum 1, 3, 5 ciangtan hi.

(1.) SDA Church Manual 2000 ed. p.140. “Scope of Yearbook” pen organization in GC ah apuakteng, apuak dan hi bek aa, man sitset lo lua kisa in tulaitak lian report kingah lote ki hel lo, “Where current reports have not received” acih leh pawlpi in sang, zato, press cih instituationte a bup in a let lo te (not fully owned and operated by church entities are not included ci ahihman in nasemte employee te kihel kim thei lo lai hi. A kipuak thu khempeuh man sitset hi cin ki sittel lo hi “No attempt is made by the office of Archives and Statistics to verfy the accuracy of the information submitted” ci’n Yearbook Preliminary page, preface ah at hi.

2. “Tua Yearbook in ciaptehna angah khalo Tuiphum sia kici peuhmah pen tuuhuang sungah kong vang pan a lut lote hi a, zuau kamsang makaite ahihi” Ka lawm Nginkok bel Page 23 of 26 Noah letamate bangin hang mahmah hi. A theih na ciangciang tawh a gen takpi hi hiau maw! Lamdang, lamdang lua Pastor khat ding in. Myanmar Union Mission peuh tuuhuang sakha lai maw hi. Union Mission pen “a unit of Church organization” SDA pawlpi kipawlna khenkhat bek hi. SDA buppi hi nai lo lai hi. SDA pawl nangawn ei thu um mite’n tuuhuang i tuat, (Visible Church) a ki muthei pawlpi a i seh hang in Protestant dang te’n zong amau a tekmah na ci ding hi. I upna, i khamuanna hiphot hi. A kimuthei lo pawlpi zong i lungah khankhat i piak kul a, tua in LAI SIANGTHO hilh doctrine khat ahih lam zong theih kul hi.


Zuau kamsang sittelna pen SDA pawlpi in nam (4) zanghi
(1) Agah tawh kithei hi (Matt 7:16,20, Gal 5:22)
(2) Lai Siangtho tawh kithuhual ding (James 1:17; I Cor 12:4; Isa 8:20)
(3) A gen tangtung ding. (Jame 28:9, I Sam 3:19)
(4) Jesus ci leh sa tawh hong piang ding pen teci pang ding. I John 4:1-3


Sia Paulek in bang hilh kholna gen ahiam? Athudangte tawh sit leng eleh, Kitheipah hi. Amah zuau kamsang ci a, kingawh leh leitungah SDA siate dang a upate, Sia Nginkok zong zuau kamsang mah hi cin ngawh kul hi. Myanmar Union Conference tuuhuang sung lut lo peuh mah a ci ten pawlpua khem peuh siate zuau kamsang suaksak leuleu hi. Kamsang pen Pasian kam gen sawnte hi bek hi. Pawlpi min leh ki ukna Conference leh Mission tawh dai khung lo hi.


Lawm Sia Ngihkok cih nopna khat leuleu ah tua Yearbook i ciaptehna ngah tuiphum thei (ordination) pastor khempeuh kong vang pan a lut kamsang man-makaite hipah ahih
man in sia Nginkok kamsang man hi cih thei pah ding maw le. Sia MinLwin te e leh. Pasian kiang pan bang message kamsang lampi tawh hong lak khia ngei hiam? Kua
mah’n um thei nai ken teh.


3. “MUC leh ka lawm Kai Za Dal’ hong piak “khut ngahna”(khutngakna) pen Lai Siangtho sung ah na lamdang a lak thei aitawi Simon nalamdang bawl theih na silpiak
angah tawh kibang ding a, sum tawh lei hiam, zawh thawh thu tawh kipiak hiam cih khat
peuh hong hi lel ding a, Kha Siangtho piak hilo hi cih Yearbook in hong tellak hi.”
Sia Paulek khutngakna ngah Kai Za Dal kiangpan hi lo in MUC pan hi. Ka lawm Suak Kho Ngin khut ngakna ngah pen a tung a ngapa pastor khat leh nih kiangpan hikei,Pasian kiang pan hi na cih theih nading upna longal evidence om lo hi. Sia Tin Tun maw?
Sia Samuel maw? Sia Lian Khan Dal maw? etc hi lel ding hi. Yearbook a om peuhmah Kha Siangtho piak hi leh ama tungah khut nga Kha Siangtho hi acihna in zuau sia suak zaw hi. Sum tawh ki lei thei, zawh thawh thu tawh khutngakna kingah thei ahih leh zong Sia Nginkok in sum bangzah bei aa, zawhthawh thu tawh piak dingin vau gawp, ngawng tat gawp ngei hiam cih hong lunghimawh sak hi. Page 24 of 26 Sia Paulek tawh atehpih Simon pen mitphial lakpa hi aa asiamna tawh mi a neu alian in vanglian sa uh hi.



(Sawltak 8:8, 11) Ahihhang siapa cih bangin “na lamdang bawl theihna silpiak angah” na ci lo hi. Amitphial lah siamna pen lamdang sa (amazed) uh in lian sa mahmah uh hi cihciang bek hi lel a “na lamdang (miracle) bawl theihna silpiakngah (gift)” acih pen LAI SIANGTHO ah om lo hi. Nalamdang bawl theihna (miracle) angah nading in Simon in nung zuipite kiangah sumpia hi cihkhitteh, Peter in “sum tawh Pasian piak khong
(gift) ngah ding sa nahih man in na sum tawh sia in” cigiap a, a tawpna ah Simon kisikkik aa, na gente hong tangtung lohnang thu hong nget sak in cin thum hi.
(vs.19,24) Sia Paulek in a thuhilh theih nangin ordination ngen ngei lo hi; lei lo hi.


Sia Nginkok tungah, Mission siate tungah e leh ngen ngei lo hi. Tehpih thei ngiat lo hi. Sia Paulek tuiphum theihna pen GC Division Sia Sandee piak hi lo hi. Myanmar
Union Confernce piak hi. Conference in credential, licence, certificate pia hi, SDA Enc. p.346. Mission te ading tui hong phumsak cih a hikei leh zong Mission nasemte tawh bang kisai lua mawk hiam?


4. “Kha Siangtho piak hi lo hi cih Yearbook in hong tellak hi” acih teh Yearbook pen
Lai Siangtho din mun tawh kikim sak (2 Pet 1:21 Kha Siangtho humuap 2 Tim 3:16 Pasian
humuap) Canonical status ngah sak hi. A bawlte tangial in zong tua bang dinmun ah koih lo uh hi. “Spirit of Prophecy” bute ciangin lah ki seh thei ngei ngei lo ding hi. SDA in hih dinmun in akoih takpi hi leh “cult” ah kihel thei pah ding hi. Bangzah
ta in lauhuai aa, lampial hiam cih thei huai hi. Hih Yearbook pen December, 1882 in kibawl masa a nasemte min kiguang nai lo hi.


1884 Yearbook ciang in “Ministers’ Directory” akiguang masak pen kum ahihteh, tua ma a minister, khut ngaksiate kha Siangtho ngah lo, tuu huang sung a om lo siate hi ve maw. Nung zuipite hun in Yearbook kibawl hi leh, Judas Siakazoh zong kihel ding hi.
Topa leh hek pa zong Topa tuu huang sung ah om hi lo hiam? Ahi zongin amau Yearbook a
kihello mikhat in Jesu min tawh dawite hawlkhia banah Jeus leh anung zui te zuilo ahih manin John in a kham uh teh, Jesu in “Kham kei un, banghang hiam cih leh nang hong langpang lo peuhmah nang tawh om khawm hi” na ci hi (Luke 9:49, 50). LAI SIANGTHO lui ah zong Elijah in Yearbook sungah amuh lo milim bialo tulsagih aom
lam Pasian in gen hi (I Kings 19:18). Bible Directory ah Tobiah, Sonballat te Biakinn
sungah om ta ngial aa, Korah leh Kohite suan Levi nam, Dathan leh Abiram leh Reuben nam zong kihel uh a, Kha Siangtho langpangte nangawn kihel uh hi.


Don Fleming, Bridge Bible Directory, Brisbare: Bridge way Pub. 1994. See Articles
Tua thamloin ordination akhiatna i Pasian ading “tuam kawih” cihna Pasian tungah
pumpi, kha, ngaihsutna a bup ap in a innpiihte tawh etteh ding om ding cihna hi. Kha ngah pen ordain ngahnang Pasian sapna tetci (proof) khat hi (SSD Working Policy- 1999, p.413) cih leh ordination piak ding sittelna ah kidong dotna(13) lakah (1) in
khate Khrist kiang atutpih gah neihna- “fruitage in souls won to Christ” (1 Cor. 9:2) cin thuguikhun nakoih hi. Page 25 of 26 SDA Pawlpi in ordination a piak teh a kidok khia kik thei lo gam tatna, ahihkeh, vangliatna tuam vilvel, ahih kei le aman adik doctrine bawl siamna kipia hi lo hi. Dikna thak hoihna tawh kisai theihsiamna thak kipia beh hi lo hi. (It adds no new grace or virtual qualification) SDA Minister’s Handbook, 1997 pp. 85, 90, AA p.162 naci ahih manin “Khutngak” angah leh Kha Siangtho ngah cihna hi lo in, Yearbook sung ah a kiat leh zong Kha Siangtho ngah cihna ahih se loh lam hong tel lak hi.



Khatvei lai, Conference ki patkhit deuh pawl in Sia Nginkok in “The Shaking of Adventism” cin circular hong bawl hi. A title pah phot khial hi. Adventist te a ki singkhia, kilik gawp upna, hilhna khangkhia acihna bulhkhamawk in pawlpi dangte
ah hi leh hong gensiatna hi kici thei hi. Adventism kilok lo a en mite kilok, Sia
Nginkok kilok hi zaw hi cin circular mah tawh kidawng hi. Tun zong Tembaw in pawlpi lim hi cin upmawh lel, deihkaih lel thu zuau (Conjecture, guessing, invalid conclusive statement) hong khah khia leuleu hi. Yangon SDA Church ah khutngakna ngah manin midang pastor title suan peuh ko theihna right, sittel theihna qualification, doctrine man muhkhiatna ciimna ngah hi lo hi.


Yearbook sung a om credential minister khempeuh Kha Siangtho ngah cih thadah Jesu hong paimadeuh (preceding) aa pawlpi makaite, layte, i phat mahmah aksi-siapite ki
singkhia in khuamial ah lut ding uh hi.(EW. 270, 5T.781, 6T 332) acih teh SDA Yearbook pen Statistics report hi a, Holy Spirit sealed report hi lo lua peuhmah cih hong tel sak hi. Pasian tel Israel te Sandhedrin Council in Honpa Zeisu bawlsia gawp, athah gawp bangin Pasian pawlpi khenkhat hing a kici Myanmar Union Mission of Seventh-day Adventists pan nasem pawlkhat te’n Honpa Zeisu nasem Conference siate
bawlsiat nang zumah khiat khit ciang in Sia Nginkok in Noah lettamate bangin sia te zahpi, ko, simmawhna tawh email hawmkhia lailai ding maw. Nidang Sapyah Clinic”
omna 40’ pen lakh 400 val tawh zuak in Sakhangyi SDA Church field pen 30 lahks tawh
zuak te Pasian nasem, Pasian lenggah huan cing, Pasian gamkek i cici thei lai ding hiam?


Thukhupna:

Anlangh SDA Conference pan Mission taikikte amau tel (personal choice) hi. Amau khensatna hi. Ngawh ding zongzong ta lecin, a tawpna ah kileh ding/ kileh loh ding
khensatna pen a nungtolh mi i khensatna (self decision) tangial hi cih longal na mu kei ding hi. Vawh bang at ding hilel hi. Koikoi ah a taisuk a taito ta zongin SDA nunzia hoih a neih kei leh Pasian min daisak, (Rom 2:24) Pawlpi min daisak bek a suplawh suak ding hi! Khua mulote makaih hing, tuu note huai hing. Thu theilo aa omte ading khua vak hing, a haitatte a puahpha, ahilh, akhaalpa hing. Khangno, naupangte
sia hing, mi dangte a hilhhilhpa hing akici zawzenpa in Jubilee laak ding a gengenpa, pawlpi upa hing a ci-ci pa in amah khom ah ki-en kik henla amah kihilh ta hen. (Rom 2:17 – 23 et beh in) Anlangh SDA lak pan kipawlna tuamtuam ZAA leh a kibatpih kipawlna ten Anlangh SDA te kipawlna (AAA) pen thanem sak, sukham hi. Kipawlna ah ci leh sa, beh leh phung Page 26 of 26 deina in ki-en kha to hi. Hih in angsung khualna (selfishness) khat hi aa tawtawnna, nungtolhna, Mission ah nawkikna bulpi hi. khanlawhna kikhoppi (Revival meeting) ding kimlai kihihsakna pawi suak hi. Pasian pahtawi sang in ih siapite, ih Mission Kayin siate pahtawina, minpha piakna, mai-et na in neizaw mawk leng hoih zaw ding hiam? Leitung gualzawhna pawi in khalam guallelhna hi. Noah tembaw pen pawlpi lim la sa nawn kei ni. Mission peuh pawlpi min, tuu huang leh tuu huang lutna kongpi, lampi, leenggahgui sa kei ni. A tawpna ah, Topa itna, Topa hoihna, Ama hehpihna, Ama ompihna leh THUPHA Anlangh SDA pawlpi mite tungah kicingtak in om tawntung tahen. Amen!!


Khrist sungah, Na sem
Siapi Kai Za Dal
(pdf file laimai 26 sung pai thei khiat hi)